Làn da non nớt của trẻ sơ sinh luôn là một trong những điều khiến các bậc cha mẹ đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên, không ít người lần đầu làm bố mẹ sẽ cảm thấy hoang mang khi phát hiện da trẻ sơ sinh không đều màu, chỗ hồng, chỗ vàng, thậm chí nổi vân hoa khi trời lạnh. Vậy đây có phải dấu hiệu bất thường hay chỉ là hiện tượng sinh lý? Bài viết này của Hana HP Group sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn và biết cách chăm sóc da bé đúng cách.

Da trẻ sơ sinh không đều màu

Ngay từ những ngày đầu chào đời, làn da của bé yêu có thể khiến nhiều ba mẹ… hơi hoang mang. Một bên má hồng hồng, bên kia lại hơi vàng? Tay thì trắng, chân thì sẫm màu hơn? Thực tế, da trẻ sơ sinh không đều màu là một hiện tượng rất phổ biến và thường không đáng lo, đặc biệt trong vài tuần đầu sau sinh.

Nguyên nhân thường gặp nhất là vàng da sơ sinh – một tình trạng xảy ra do sự tích tụ của bilirubin, một chất màu vàng được sinh ra khi cơ thể bé phân huỷ hồng cầu.

Ở người lớn, gan sẽ “xử lý gọn gàng” bilirubin. Nhưng ở trẻ sơ sinh, gan còn non nớt, chưa làm việc trơn tru nên dẫn đến tình trạng da bé bị vàng nhẹ và không đều màu. Tình trạng này gọi là vàng da sinh lý, thường xuất hiện vào ngày thứ 2 – 3 sau sinh và tự hết sau 10 – 14 ngày.

Tuy nhiên, cũng cần cẩn trọng với vàng da bệnh lý, biểu hiện khi da bé vàng đậm hơn, lan rộng nhanh, kèm theo các dấu hiệu bất thường như: bú kém, ngủ li bì, co giật, quấy khóc liên tục… Đây là dấu hiệu cần được bác sĩ can thiệp ngay vì có thể ảnh hưởng đến não bộ và sức khỏe lâu dài của bé.

Vì vậy, nếu da bé không đều màu nhưng vẫn ăn ngoan, ngủ tốt, hoạt động linh hoạt thì thường không có gì đáng ngại. Nhưng nếu có dấu hiệu bất thường, ba mẹ nên đưa bé đi khám càng sớm càng tốt nhé.

Vì sao da trẻ sơ sinh không đều màu?

Da trẻ sơ sinh không đều màu là hiện tượng rất thường gặp và nguyên nhân có thể đến từ cả yếu tố sinh lý lẫn bệnh lý.

Yếu tố sinh lý

• Da chưa hoàn thiện hoàn toàn: Da trẻ sơ sinh rất mỏng, dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ và lưu thông máu. Bạn có thể thấy da bé nổi vân hoa (bông tím) khi trời lạnh, hoặc đỏ bừng lên khi bé khóc to. Đó là phản ứng bình thường do hệ tuần hoàn và sắc tố da chưa phát triển đầy đủ.
• Vàng da sinh lý: Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), khoảng 60% trẻ sơ sinh đủ tháng và tới 80% trẻ sinh non sẽ bị vàng da sinh lý trong vài ngày đầu sau sinh. Điều này xảy ra do cơ thể bé đang xử lý bilirubin (một chất màu vàng được sinh ra khi hồng cầu bị phá huỷ). Gan của trẻ sơ sinh chưa hoạt động “trơn tru” nên bilirubin tạm thời bị tích tụ lại. Tình trạng này thường tự hết sau 1 – 2 tuần mà không cần can thiệp.
• Yếu tố di truyền, sắc tố da và bớt bẩm sinh: Màu da của trẻ được “lập trình sẵn” bởi gen từ cha mẹ. Một số vùng da có thể đậm hoặc nhạt hơn, xuất hiện bớt xanh, bớt nâu nhẹ… cũng là điều bình thường và không ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Mụn sữa, viêm da tiết bã: Những đốm trắng li ti hay mảng da khô thường xuất hiện trên mặt bé trong những tuần đầu. Đây là hiện tượng da “tự điều chỉnh” với môi trường mới và sẽ cải thiện dần theo thời gian.

Yếu tố bệnh lý

• Vàng da bệnh lý: Nếu da bé vàng ngay trong 24h đầu, lan khắp cơ thể hoặc kéo dài trên 14 ngày kèm theo dấu hiệu như bỏ bú, ngủ lịm, co giật thì ba mẹ không nên chủ quan. Vàng da bệnh lý có thể ảnh hưởng đến não và hệ thần kinh, cần đưa bé đi khám ngay.
• Rôm sảy, nhiễm khuẩn ngoài da: Trong môi trường nóng ẩm, bé dễ bị nổi rôm sảy, mẩn đỏ, vùng da loang lổ. Nếu kèm sốt, ngứa hoặc mụn nước, có thể là dấu hiệu bệnh truyền nhiễm như tay chân miệng, thủy đậu, cần thăm khám kịp thời.
• Dị ứng da: Tiếp xúc với sữa tắm không phù hợp, nước xả vải, lông thú cưng hay khói bụi cũng có thể khiến da bé xuất hiện vùng đỏ ửng, không đều màu.
• Chàm sữa (Eczema): Một tình trạng da phổ biến với biểu hiện khô, đỏ, nứt nẻ và bong tróc, thường ở má, trán hoặc khuỷu tay. Nếu không chăm sóc đúng cách, chàm có thể lan rộng và khiến bé khó chịu.
• Rối loạn sắc tố bẩm sinh: Các tình trạng như bạch biến, bớt Ota, bớt cafe au lait… là những thay đổi sắc tố đặc trưng. Hầu hết là lành tính nhưng cần được bác sĩ theo dõi nếu phát triển bất thường.

Da trẻ sơ sinh không đều màu có sao không?

Là cha mẹ, không gì khiến chúng ta lo lắng hơn việc nhìn thấy làn da non nớt của con xuất hiện những vệt màu lạ, chỗ đậm chỗ nhạt hoặc vàng nhẹ toàn thân. Vậy da trẻ sơ sinh không đều màu có sao không? Câu trả lời phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Hầu hết trường hợp da bé không đều màu là do nguyên nhân sinh lý và không nguy hiểm. Ví dụ:

• Bé sinh thiếu tháng hoặc có làn da chưa hoàn thiện sẽ dễ bị đổi màu theo nhiệt độ môi trường hoặc khi bé vận động mạnh, quấy khóc.
• Vàng da sinh lý cũng là một nguyên nhân phổ biến. Thông thường, vàng da sinh lý xuất hiện sau 1 – 2 ngày tuổi, kéo dài khoảng 1 – 2 tuần và tự hết mà không cần điều trị.
• Các bớt bẩm sinh, mụn sữa, rôm sảy nhẹ… cũng có thể khiến da bé trông loang lổ, nhưng đều là hiện tượng lành tính và có xu hướng mờ dần theo thời gian.

Tuy nhiên, mặc dù phần lớn trường hợp da trẻ sơ sinh không đều màu là lành tính, vẫn có những trường hợp cần được theo dõi sát hoặc can thiệp y tế:

• Rối loạn sắc tố da, chàm, dị ứng hoặc các bệnh ngoài da nếu để kéo dài cũng có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sức khỏe da của bé.
• Những vết bớt có biểu hiện bất thường như thay đổi màu sắc, kích thước, ngứa hoặc đau cũng cần được bác sĩ kiểm tra.
• Vàng da bệnh lý: Nếu xuất hiện trong 24 giờ đầu sau sinh, kéo dài hơn 10 ngày, hoặc kèm các dấu hiệu như bỏ bú, ngủ li bì, co giật thì ba mẹ phải đưa bé đi khám ngay. Trường hợp nặng có thể gây ra nhiễm độc thần kinh, ảnh hưởng đến não, thậm chí gây bại não hoặc tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Những điều lưu ý cho ba mẹ khi da trẻ sơ sinh không đều màu

Dù phần lớn trường hợp da trẻ sơ sinh không đều màu là lành tính, cha mẹ vẫn nên chăm sóc đúng cách ngay từ đầu để giúp bé phát triển khỏe mạnh, đặc biệt là làn da mỏng manh của con.

Khi nào nên đi khám?

Nếu thấy da bé không đều màu, đặc biệt kèm các dấu hiệu như vàng da sớm (trong 24h đầu), bé lừ đừ, bỏ bú, co giật hay các vùng da không đều màu lan rộng, kéo dài, ba mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa nhi hoặc da liễu để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

Tắm nắng đúng cách, bổ sung đủ vitamin D

Nếu nguyên nhân là do sinh lý, các bác sĩ thường khuyến khích mẹ tắm nắng nhẹ cho bé vào sáng sớm (trước 9h sáng) để hỗ trợ hấp thu vitamin D, giúp xương chắc khỏe, làn da cũng sáng mịn và đều màu hơn. Chỉ cần 5 – 10 phút mỗi ngày, mặc quần áo thoáng, để lộ phần lưng hoặc chân tay ra ánh sáng tự nhiên là đủ.

Chiếu đèn điều trị vàng da

Với trường hợp vàng da sinh lý hoặc mức bilirubin cao, bé có thể cần chiếu đèn (phototherapy). Phương pháp này giúp chuyển hóa bilirubin thành dạng dễ đào thải hơn qua gan và thận. Khi chiếu đèn, bé sẽ được cởi trần, che kín mắt và vùng sinh dục để đảm bảo an toàn.

Chăm sóc da tại nhà

Bên cạnh các phương pháp nêu trên, cha mẹ cũng cần chú ý đến những chi tiết nhỏ trong cuộc sống hàng ngày của con để giúp cải thiện tình trạng da bé:

• Dùng sản phẩm dịu nhẹ, an toàn cho trẻ sơ sinh như sữa tắm không hương liệu, không paraben, không cồn. Cha mẹ có thể tham khảo các sản phẩm như sữa tắm gội cho bé Usobebe Baby Moisture Wash với thành phần dịu nhẹ, lành tính và chiết xuất từ thiên nhiên như trà xanh, rau má, hương thảo, kinh giới,…
• Lau khô nhẹ nhàng sau khi tắm, đặc biệt ở vùng cổ, nách, bẹn và các nếp gấp trên da do đây là những vùng da dễ tích ẩm và gây hăm.
• Thay tã thường xuyên, vệ sinh vùng quấn tã bằng nước ấm, thấm khô, tránh hăm tã gây kích ứng da.
• Chọn quần áo thoáng mát, chất liệu mềm (như cotton), tránh đồ bó sát hoặc vải thô ráp dễ gây ma sát da.
• Giữ môi trường xung quanh sạch sẽ, không bụi bẩn, không mùi hóa chất, và hạn chế thú cưng tiếp xúc gần da bé.

Tình trạng da trẻ sơ sinh không đều màu phần lớn là hiện tượng sinh lý và sẽ tự cải thiện theo thời gian. Tuy nhiên, ba mẹ cần tinh ý theo dõi dấu hiệu đi kèm để kịp thời đưa bé đi thăm khám nếu có bất thường. Quan trọng nhất là chăm sóc da bé bằng những sản phẩm an toàn, lành tính và phù hợp với làn da non nớt bởi một làn da khỏe là bước đầu quan trọng cho hành trình lớn khôn của con.