Bị hăm da vùng kín ở trẻ em là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt trong những năm tháng đầu đời khi bé còn mặc tã thường xuyên. Dù không phải bệnh lý nghiêm trọng, nhưng hăm vùng kín có thể khiến bé đau rát, quấy khóc và khó chịu suốt cả ngày. Trong bài viết này, Hana HP Group sẽ hướng dẫn cha mẹ cách nhận biết, nguyên nhân gây hăm và những biện pháp xử lý hiệu quả – dịu nhẹ mà vẫn đúng chuẩn y khoa.
Hăm da vùng kín là gì? Vì sao bé lại bị ở nơi nhạy cảm nhất?
Bị hăm da vùng kín ở trẻ em, hay còn gọi là hăm tã hoặc viêm da tã lót, là một tình trạng viêm da thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Khu vực bị ảnh hưởng chủ yếu là vùng da quanh hậu môn, háng, bộ phận sinh dục và mặt trong đùi.
Biểu hiện có thể là da đỏ, sưng, nổi mẩn, bong tróc hoặc xuất hiện mụn nước nhỏ. Nếu không được xử lý đúng cách, vùng da này còn có thể bị loét, chảy máu, khiến bé đau rát và rất khó chịu.
Vậy vì sao bé lại bị hăm ngay ở nơi “tế nhị” nhất? Câu trả lời nằm ở chính đặc điểm sinh lý và thói quen sinh hoạt của trẻ. Vùng kín là nơi thường xuyên tiếp xúc với nước tiểu và phân, là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn và nấm phát triển.
Thêm vào đó, việc bé phải đóng bỉm liên tục khiến da không được “thở”, độ ẩm cao khiến hàng rào bảo vệ da bị suy yếu, dễ gây kích ứng.
Với làn da còn non nớt của bé, chỉ cần một chút ma sát hoặc lưu bẩn nhẹ cũng có thể khiến vùng da này “lên tiếng” bằng những vết hăm khó chịu.
Dấu hiệu nhận biết bị hăm da vùng kín ở trẻ em – cha mẹ đừng bỏ qua
Hăm da vùng kín ở trẻ em không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày của bé. Một số dấu hiệu cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết bao gồm:
- Vùng kín ửng đỏ, nổi mẩn hoặc mụn li ti, đôi khi có thể sưng nóng hoặc xuất hiện mụn nước, mụn mủ, thậm chí là vết loét nếu tình trạng nặng hơn.
- Da trầy xước, nứt nẻ thường là do ma sát với tã hoặc bé dùng tay gãi mạnh.
- Bé quấy khóc, khó chịu bất thường, đặc biệt là khi thay tã, tắm rửa hoặc chạm vào vùng bị hăm.
- Với trẻ nhỏ, bé thường bấu víu vào quần áo hoặc người chăm sóc, biểu hiện rõ rệt sự ngứa ngáy và đau rát.
- Với trẻ lớn hơn, bé có thể dùng tay gãi vùng kín vì cảm giác ngứa rát khiến bé không chịu nổi.
- Một số bé còn biếng ăn, mất ngủ do cảm giác khó chịu kéo dài.
Nguyên nhân phổ biến gây hăm da vùng kín ở trẻ
Bị hăm da vùng kín ở trẻ em là một vấn đề thường gặp nhưng lại khiến không ít bậc phụ huynh lúng túng. Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để cha mẹ có thể phòng ngừa và xử lý tình trạng này một cách hiệu quả, giúp bé luôn cảm thấy dễ chịu, thoải mái. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây hăm da vùng kín ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Vệ sinh kém và không thay tã thường xuyên
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây hăm da ở trẻ. Vùng da dưới tã thường xuyên tiếp xúc với nước tiểu và phân – hai “tác nhân” chứa nhiều enzyme và vi khuẩn có thể gây kích ứng mạnh mẽ. Nếu cha mẹ quên thay tã kịp thời hoặc để bé mặc tã quá lâu, vùng da kín sẽ bị ẩm ướt kéo dài.
Nước tiểu làm thay đổi độ pH tự nhiên của da, trong khi phân lại chứa nhiều enzyme tiêu hóa mạnh như urease và lipase, chúng có thể phá vỡ hàng rào bảo vệ da non nớt của bé.
Môi trường ẩm, nóng và có chứa chất thải là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn và nấm men, đặc biệt là Candida, phát triển, dẫn đến tình trạng viêm da nghiêm trọng hơn.
Da bé quá nhạy cảm
Làn da của trẻ sơ sinh mỏng hơn gấp 5 lần so với người lớn. Không những vậy, hệ miễn dịch trên da của bé chưa hoàn thiện, hàng rào bảo vệ tự nhiên còn yếu ớt.
Do đó, chỉ một kích thích nhỏ như tã cọ xát, tắm bằng nước quá nóng hoặc lau quá mạnh tay cũng có thể làm da bé bị tổn thương.
Đặc biệt, một số bé có cơ địa nhạy cảm bẩm sinh, dễ bị dị ứng hoặc phản ứng quá mức với các yếu tố môi trường, càng làm tăng nguy cơ bị hăm vùng kín.
Tã, bỉm không phù hợp hoặc kém chất lượng
Đôi khi nguyên nhân bị hăm da vùng kín ở trẻ em không đến từ việc chăm sóc sai cách mà là từ sản phẩm cha mẹ đang sử dụng:
- Tã không thấm hút tốt khiến vùng kín bé luôn ẩm ướt.
- Tã quá chật hoặc thô ráp, khiến da bé bị cọ xát mỗi khi cử động.
- Tã chứa hương liệu, chất tạo màu hoặc hóa chất không phù hợp có thể khiến da bé phản ứng, nổi mẩn hoặc viêm đỏ.
Nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm
Trong môi trường ẩm ướt và bí khí như bên trong tã, nấm Candida có thể phát triển nhanh chóng, đặc biệt khi da đã bị tổn thương nhẹ từ trước, dễ dẫn đến hăm tã.
Hăm do nấm thường có biểu hiện đặc trưng là các nốt đỏ có viền rõ ràng, kèm theo các nốt nhỏ li ti lan xung quanh. Nếu không được phát hiện sớm, hăm do nấm có thể kéo dài dai dẳng, thậm chí lan rộng và khó điều trị.
Dị ứng với các sản phẩm chăm sóc
Một số sản phẩm chăm sóc tưởng chừng vô hại lại có thể là “thủ phạm” gây kích ứng:
- Khăn ướt chứa cồn, hương liệu hoặc chất bảo quản mạnh.
- Sữa tắm, xà phòng có độ pH cao, chứa chất tẩy rửa mạnh hoặc hương liệu nhân tạo.
- Bột giặt, nước xả vải dùng cho quần áo và khăn tã của bé có thể để lại dư lượng hóa chất gây kích ứng khi tiếp xúc với da.
Do đó, cha mẹ nên chọn sản phẩm dành riêng cho trẻ sơ sinh, không mùi, không chất tạo màu, có chứng nhận an toàn da liễu, chẳng hạn như Usobebe Baby Moisture Wash – sản phẩm sữa tắm gội dịu nhẹ, được sản xuất dành cho làn da non nớt của trẻ em.
Thay đổi trong chế độ ăn uống
Giai đoạn bé bắt đầu ăn dặm cũng là lúc cha mẹ dễ thấy bé bị hăm hơn. Lý do là thành phần phân thay đổi, trở nên “gắt” hơn và dễ gây kích ứng da.
Ngoài ra, khi bé bị tiêu chảy, phân sẽ ra liên tục, gây cọ xát vùng da kín và tạo môi trường ẩm ướt kéo dài – cực kỳ thuận lợi cho hăm phát triển.
Thậm chí với bé bú mẹ hoàn toàn, một số thức ăn mẹ nạp vào như đồ cay nóng, đồ chiên rán, hải sản… cũng có thể khiến bé đi phân “nặng mùi” hơn, dễ gây kích ứng vùng da nhạy cảm.
Thời tiết nóng ẩm
Vào mùa hè hoặc những ngày thời tiết oi bức, trẻ dễ đổ mồ hôi, đặc biệt là ở vùng kín do có da có nhiều nếp gấp. Mồ hôi kết hợp với hơi nóng và độ ẩm trong tã khiến da bị “nghẹt thở”, dễ bị viêm đỏ, nổi mẩn hoặc hăm nặng.
Vào những ngày nóng, cha mẹ nên cho bé “thả rông” vài giờ mỗi ngày để da được khô thoáng, giảm nguy cơ bị hăm.
Mẹo xử lý khi bé bị hăm vùng kín – dịu nhẹ, hiệu quả và đúng chuẩn y khoa
Khi bé bị hăm vùng kín, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần bình tĩnh và xử lý đúng cách để làm dịu nhanh tình trạng viêm da, đồng thời giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn. Dưới đây là những mẹo xử lý vừa an toàn, hiệu quả, vừa được nhiều chuyên gia da liễu nhi khoa khuyến nghị.
Vệ sinh vùng kín đúng cách
Hằng ngày, hãy rửa vùng kín cho bé bằng nước ấm sạch, đặc biệt sau mỗi lần đi vệ sinh. Tránh dùng xà phòng có chất tẩy mạnh hoặc chứa hương liệu, vì dễ làm da bé khô và kích ứng nặng hơn. Lau khô nhẹ nhàng bằng khăn mềm, thấm nhẹ thay vì chà sát sẽ giúp cải thiện tình trạng bị hăm da vùng kín ở trẻ em.
Thay đổi sản phẩm tã, bỉm
Nếu nghi ngờ hăm do tã kém chất lượng hoặc không phù hợp, cha mẹ nên đổi sang loại tã có độ thấm hút tốt, không mùi, không chứa hóa chất và được thiết kế dành riêng cho da nhạy cảm của bé. Chọn kích thước bỉm phù hợp cũng giúp hạn chế ma sát và bí da.
Thường xuyên thay tã và cho bé “thả rông”
Không để bé mặc tã quá lâu. Hãy thay tã mỗi 2 – 3 giờ/lần, đặc biệt sau khi bé đi vệ sinh. Ngoài ra, mỗi ngày nên cho bé “thả rông” ít nhất 15 – 30 phút, để vùng da tổn thương được “thở” và phục hồi nhanh hơn.
Sử dụng thuốc bôi trị hăm đúng cách
Với các trường hợp hăm nhẹ đến trung bình, có thể sử dụng các loại kem bôi chuyên dụng chứa oxit kẽm, panthenol hoặc các thành phần làm dịu da theo chỉ định của bác sĩ.
Nếu có dấu hiệu nhiễm nấm (nốt đỏ viền rõ, lan rộng), cần dùng thuốc bôi kháng nấm phù hợp, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kháng sinh tại chỗ.
Một số biện pháp dân gian dịu nhẹ
Ngoài các phương pháp y khoa, nhiều cha mẹ cũng áp dụng biện pháp dân gian để hỗ trợ làm dịu và cải thiện tình trạng hăm vùng kín cho bé, với điều kiện được thực hiện đúng cách và vệ sinh:
- Dầu dừa nguyên chất: Chứa axit lauric có đặc tính kháng khuẩn và dưỡng ẩm. Sau khi vệ sinh và lau khô vùng da bị hăm, thoa một lớp mỏng dầu dừa giúp làm dịu da, giảm viêm, và phục hồi lớp màng bảo vệ tự nhiên.
- Lá khế, lá trầu không, lá trà xanh: Có tính kháng viêm và sát khuẩn nhẹ. Đem lá rửa sạch, đun sôi với nước, để nguội, sau đó dùng khăn mềm thấm nước để lau vùng hăm hoặc pha vào nước tắm.
- Mướp đắng (khổ qua): Giàu vitamin, có khả năng làm sạch và làm mát da. Đun nước mướp đắng, lọc lấy phần nước, dùng để tắm hoặc rửa vùng da bị hăm.
Khi nào cần đưa bé đi khám?
Mặc dù tình trạng bị hăm da vùng kín ở trẻ em thường có thể được cải thiện tại nhà, nhưng có một số dấu hiệu cha mẹ không nên chủ quan. Hãy đưa bé đi khám nếu:
- Tình trạng hăm không thuyên giảm sau 2 – 3 ngày chăm sóc tại nhà.
- Vùng da bị hăm có dấu hiệu nhiễm trùng nặng như: mưng mủ, chảy dịch vàng, loét rộng, nứt nẻ hoặc chảy máu.
- Phát ban lan rộng ra ngoài vùng tã như bụng, đùi, eo.
- Bé bị sốt, quấy khóc dữ dội, biếng ăn hoặc mất ngủ nghiêm trọng.
Việc thăm khám kịp thời giúp bác sĩ xác định nguyên nhân chính xác và kê đơn điều trị phù hợp, đặc biệt nếu nghi ngờ hăm do nhiễm nấm hoặc vi khuẩn.
Câu hỏi thường gặp khi trẻ bị hăm da vùng kín
Có nên dùng phấn rôm cho vùng kín của bé?
Không nên. Mặc dù phấn rôm có thể giúp da khô thoáng tạm thời, nhưng nếu dùng ở vùng kín, phấn có thể vón cục, bít lỗ chân lông và làm tình trạng hăm trở nên nặng hơn.
Ngoài ra, phấn rôm dạng bột dễ bay vào đường hô hấp, gây hại cho phổi non nớt của bé. Nếu cần sản phẩm hỗ trợ chống hăm, hãy ưu tiên kem bôi chuyên dụng dịu nhẹ, không chứa hương liệu, đã kiểm định da liễu.
Hăm tã có phải là bệnh da liễu nghiêm trọng không?
Không hẳn, nhưng không nên xem nhẹ. Bị hăm da vùng kín ở trẻ em là tình trạng viêm da phổ biến ở trẻ sơ sinh, thường do ẩm ướt, ma sát hoặc kích ứng.
Tuy nhiên, nếu không được xử lý đúng cách, hăm có thể dẫn đến nhiễm trùng nặng hơn do vi khuẩn hoặc nấm men như Candida, gây loét, mưng mủ và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sinh hoạt của bé.
Có nên ngưng mặc bỉm hoàn toàn khi bé bị hăm không?
Không cần thiết phải ngưng hoàn toàn, nhưng cần hạn chế. Việc “thả rông” bé vài giờ mỗi ngày sẽ giúp vùng kín khô thoáng và phục hồi nhanh hơn.
Tuy nhiên, nếu bé vẫn cần mặc bỉm (như khi ngủ hoặc ra ngoài), hãy chọn loại bỉm mỏng, thấm hút tốt, thay bỉm thường xuyên và bôi một lớp kem chống hăm để bảo vệ da.
Hăm da vùng kín có lây không?
Không. Hăm da vùng kín không phải là bệnh truyền nhiễm, nên không lây từ bé này sang bé khác. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân là do nhiễm nấm Candida, các vật dụng như khăn, tã vải… nếu dùng chung có thể gián tiếp làm lây lan nấm. Vì vậy, nên giặt riêng đồ của bé và vệ sinh kỹ các vật dụng tiếp xúc với vùng da bị hăm.
Bị hăm da vùng kín ở trẻ em là vấn đề tưởng nhỏ nhưng nếu không xử lý kịp thời có thể gây nhiều phiền toái cho cả bé và cha mẹ. Chăm sóc đúng cách, lựa chọn sản phẩm an toàn và giữ vùng da luôn sạch thoáng là chìa khóa giúp bé thoải mái và phát triển khỏe mạnh. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến chuyên gia nếu tình trạng không cải thiện vì làn da của bé xứng đáng được nâng niu mỗi ngày.
Tin liên quan:
