Trong môi trường kinh doanh đầy biến động hiện nay, việc chỉ tập trung vào hoạt động ngắn hạn là chưa đủ để doanh nghiệp phát triển bền vững. Quản trị chiến lược chính là công cụ giúp doanh nghiệp định hướng rõ ràng, tối ưu hóa nguồn lực và duy trì lợi thế cạnh tranh dài hạn. Bài viết này của Hana HP Group sẽ giúp bạn hiểu rõ vai trò, lợi ích và cách xây dựng quy trình quản trị chiến lược hiệu quả cho tổ chức của mình.

Quản Trị Chiến Lược Là Gì?

Quản trị chiến lược (Strategic Management) là quá trình hoạch định, triển khai và kiểm soát các kế hoạch dài hạn nhằm đạt được mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp.

Đây là một chuỗi hoạt động mang tính hệ thống, bao gồm phân tích môi trường kinh doanh, đánh giá nguồn lực nội tại, xác định hướng đi phù hợp và tổ chức thực hiện chiến lược hiệu quả.

Mục tiêu cốt lõi của quản trị chiến lược là giúp doanh nghiệp thích ứng nhanh chóng với sự biến động của thị trường, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng trưởng lợi nhuận, thị phần và giá trị thương hiệu.

Việc này đòi hỏi ban lãnh đạo có tầm nhìn dài hạn, đồng thời ra quyết định dựa trên cơ sở dữ liệu về đối thủ cạnh tranh, xu hướng tiêu dùng, yếu tố văn hóa – xã hội, cũng như tiềm lực nội bộ.

Trong ngành làm đẹp và mỹ phẩm, quản trị chiến lược còn là nền tảng để mở rộng thị trường, phát triển sản phẩm mới và xây dựng thương hiệu bền vững theo từng giai đoạn phát triển.

Vai trò của quản trị chiến lược trong doanh nghiệp

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh biến động liên tục và cạnh tranh ngày càng khốc liệt, quản trị chiến lược trở thành một trong những yếu tố sống còn đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Không chỉ đơn thuần là việc lập kế hoạch dài hạn, quản trị chiến lược đóng vai trò định hướng toàn bộ hoạt động của tổ chức, từ tầm nhìn, mục tiêu cho đến hành động cụ thể của từng phòng ban, cá nhân.

Định Hướng Tầm Nhìn Và Mục Tiêu Dài Hạn

Thông qua quy trình quản trị chiến lược, doanh nghiệp có thể xác lập tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu rõ ràng cho tương lai. Đây chính là kim chỉ nam giúp toàn bộ tổ chức hiểu được “chúng ta đang đi đâu, vì điều gì và bằng cách nào”.

Các dữ liệu từ thị trường, khách hàng và đối thủ được cập nhật thường xuyên giúp nhà quản trị không chỉ dự báo xu hướng mà còn đưa ra định hướng đúng đắn cho chiến lược phát triển.

Khi có tầm nhìn rõ ràng, đội ngũ nhân sự sẽ có định hướng hành động thống nhất, gắn kết và đồng lòng trong quá trình thực hiện các mục tiêu dài hạn của tổ chức.

Tạo Lợi Thế Cạnh Tranh Bền Vững

Một trong những vai trò then chốt của quản trị chiến lược là giúp doanh nghiệp nhận diện và phát triển năng lực cạnh tranh cốt lõi.

Thông qua phân tích môi trường nội tại (điểm mạnh, điểm yếu) và môi trường bên ngoài (cơ hội, thách thức), doanh nghiệp có thể xác định các yếu tố khác biệt so với đối thủ, từ đó đầu tư đúng vào sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh nổi bật.

Khả Năng Thích Ứng Và Điều Chỉnh Kịp Thời

Không giống như các kế hoạch cứng nhắc, quản trị chiến lược mang tính linh hoạt và có khả năng điều chỉnh khi thị trường thay đổi.

Khi doanh nghiệp xây dựng chiến lược dựa trên dữ liệu đa chiều, bao gồm kinh tế, xã hội, xu hướng tiêu dùng, công nghệ,…  nhà lãnh đạo có thể đưa ra những hành động phù hợp theo từng giai đoạn.

Nhanh chóng thích nghi với biến động thị trường giúp doanh nghiệp duy trì vị thế cạnh tranh, đặc biệt trong các ngành có tốc độ thay đổi cao như làm đẹp, công nghệ, bán lẻ,…

Tối Ưu Hóa Cơ Hội, Giảm Thiểu Rủi Ro

Quản trị chiến lược giúp doanh nghiệp chủ động nắm bắt thời cơ khi thị trường xuất hiện những cơ hội đột phá. Đồng thời, việc nhận diện các rủi ro tiềm ẩn từ đối thủ, khách hàng hay môi trường pháp lý sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng phương án ứng phó hiệu quả, tránh rơi vào khủng hoảng bị động.

Một ví dụ thực tiễn là các spa áp dụng chiến lược chuyển đổi số sớm đã dễ dàng tiếp cận khách hàng qua nền tảng online, trong khi nhiều đơn vị truyền thống bị tụt hậu sau đại dịch.

Gắn kết tổ chức và tăng hiệu quả toàn diện

Chiến lược rõ ràng giúp mọi cá nhân trong doanh nghiệp hiểu rõ vai trò của mình trong bức tranh tổng thể, từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm và động lực cống hiến. Việc thống nhất hành động theo mục tiêu chung không chỉ giúp tối ưu hiệu suất mà còn hạn chế sự lãng phí nguồn lực.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, doanh nghiệp có hệ thống quản trị chiến lược bài bản thường có kết quả kinh doanh ổn định hơn và khả năng vượt khủng hoảng tốt hơn so với các doanh nghiệp thiếu định hướng dài hạn.

Lợi ích của quản trị chiến lược hiệu quả

Quản trị chiến lược hiệu quả mang lại nhiều giá trị thiết thực cho doanh nghiệp, không chỉ ở khía cạnh vận hành mà còn trong việc phát triển dài hạn và xây dựng vị thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Định hướng phát triển rõ ràng

Một chiến lược được hoạch định tốt giúp doanh nghiệp xác định được mục tiêu dài hạn và con đường cụ thể để đạt được những mục tiêu đó. Nhờ vậy, toàn bộ bộ máy tổ chức sẽ hoạt động đồng bộ, hạn chế lãng phí nguồn lực và tránh rơi vào tình trạng “làm việc không mục tiêu”.

Tăng khả năng cạnh tranh

Quản trị chiến lược hiệu quả giúp doanh nghiệp phân tích toàn diện môi trường kinh doanh, từ đó nhận diện đúng cơ hội, phát huy điểm mạnh và tạo ra sự khác biệt so với đối thủ. Chính điều này giúp doanh nghiệp định vị thương hiệu tốt hơn và chiếm lĩnh thị phần nhanh hơn.

Chủ động ứng phó với biến động

Thị trường luôn thay đổi và chỉ những doanh nghiệp có tầm nhìn chiến lược rõ ràng mới đủ khả năng linh hoạt thích nghi. Khi đã có chiến lược làm nền tảng, các nhà lãnh đạo sẽ dễ dàng đưa ra quyết định kịp thời để đối phó với rủi ro hoặc tận dụng thời cơ.

Tối ưu hóa hiệu suất hoạt động

Chiến lược rõ ràng giúp phân bổ nguồn lực hợp lý, giảm trùng lặp công việc, nâng cao hiệu quả vận hành. Đồng thời, mỗi cá nhân trong tổ chức hiểu được vai trò và mục tiêu công việc của mình, từ đó tăng năng suất và tinh thần cống hiến.

Trong ngành mỹ phẩm và làm đẹp, một chiến lược bài bản còn giúp doanh nghiệp phát triển sản phẩm đúng nhu cầu thị trường, mở rộng hệ thống phân phối và duy trì hình ảnh thương hiệu nhất quán – những yếu tố cốt lõi cho sự phát triển bền vững.

Các cấp trong hệ thống quản trị chiến lược

Trong hệ thống quản trị chiến lược, các cấp bậc được phân chia rõ ràng nhằm đảm bảo quá trình hoạch định và thực thi chiến lược được triển khai đồng bộ, hiệu quả từ cấp cao nhất đến các phòng ban chuyên trách. Cụ thể, hệ thống này bao gồm ba cấp chính:

Cấp công ty

Đây là cấp cao nhất, do Tổng giám đốc, Ban giám đốc và các nhà quản trị cấp cao đảm nhiệm. Họ là người xây dựng tầm nhìn, sứ mệnh, định hướng phát triển tổng thể của doanh nghiệp, đồng thời giám sát việc triển khai chiến lược trên toàn hệ thống.

Vai trò quan trọng của cấp này là phân bổ nguồn lực phù hợp, chỉ đạo và điều chỉnh các quyết định chiến lược nhằm đảm bảo toàn bộ tổ chức đi đúng hướng.

Cấp đơn vị kinh doanh

Tại cấp này, các trưởng bộ phận kinh doanh hoặc trưởng dự án sẽ chuyển hóa mục tiêu chiến lược từ cấp công ty thành mục tiêu cụ thể phù hợp với đặc thù từng đơn vị.

Họ là người trực tiếp tổ chức thực hiện và quản lý kết quả kinh doanh theo định hướng đã đề ra, đồng thời điều chỉnh các kế hoạch hoạt động cho phù hợp với thị trường mục tiêu.

Cấp chức năng

Đây là cấp triển khai các hoạt động cụ thể thuộc từng bộ phận chức năng như marketing, nhân sự, bán hàng, logistics,… nhằm hỗ trợ các mục tiêu ở hai cấp trên.

Quản trị chiến lược ở cấp chức năng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận để tối ưu hóa hiệu suất hoạt động và duy trì sự đồng bộ chiến lược trên toàn tổ chức.

Các loại chiến lược trong quản trị doanh nghiệp

Trong quản trị chiến lược, doanh nghiệp không thể áp dụng một mô hình cứng nhắc cho mọi cấp độ hoạt động. Thay vào đó, cần phân chia rõ ràng theo từng cấp chiến lược để đảm bảo định hướng phát triển phù hợp với mục tiêu tổng thể và năng lực thực tiễn. Tương ứng với 3 cấp nêu trên sẽ có những loại chiến lược đặc thù riêng biệt.

Chiến lược ở cấp công ty

• Chiến lược ổn định: Doanh nghiệp giữ nguyên mô hình hoạt động hiện tại, không mở rộng cũng không thu hẹp. Thường được áp dụng khi tình hình kinh doanh ổn định, ít biến động, phù hợp với các doanh nghiệp đã chiếm lĩnh thị phần nhất định và muốn duy trì vị thế.
• Chiến lược tăng trưởng: Tập trung vào việc mở rộng quy mô, tăng doanh thu hoặc gia tăng thị phần thông qua việc thâm nhập thị trường mới, phát triển sản phẩm hoặc sáp nhập doanh nghiệp. Phù hợp với doanh nghiệp đang ở giai đoạn mở rộng, có đủ nguồn lực để đầu tư dài hạn.
• Chiến lược suy giảm: Được áp dụng khi doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính hoặc vận hành, nhằm giảm quy mô hoạt động để tái cấu trúc, tiết kiệm nguồn lực và chuẩn bị cho bước phát triển tiếp theo.

Chiến lược ở cấp đơn vị kinh doanh

• Chiến lược chi phí thấp: Doanh nghiệp sản xuất và cung cấp sản phẩm với chi phí thấp hơn đối thủ nhằm thu hút khách hàng nhạy cảm về giá. Thường thấy ở các doanh nghiệp quy mô lớn, có lợi thế sản xuất hàng loạt hoặc hệ thống phân phối hiệu quả.
• Chiến lược khác biệt hóa: Tạo ra sự khác biệt nổi bật về chất lượng, thiết kế, công nghệ, dịch vụ hậu mãi,… so với đối thủ. Chiến lược này giúp doanh nghiệp định giá sản phẩm cao hơn, xây dựng thương hiệu mạnh và thu hút nhóm khách hàng sẵn sàng chi trả cho giá trị gia tăng. Ví dụ, trong ngành mỹ phẩm, một thương hiệu có thể khác biệt hóa bằng việc sử dụng nguyên liệu hữu cơ, công thức độc quyền hoặc thiết kế bao bì cao cấp.
• Chiến lược tập trung: Nhắm đến một phân khúc thị trường cụ thể, doanh nghiệp có thể sử dụng lợi thế chi phí hoặc khác biệt hóa để phục vụ nhóm khách hàng mục tiêu tốt hơn. Thường phù hợp với doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, hoặc thương hiệu muốn chiếm lĩnh một ngách thị trường cụ thể như mỹ phẩm dành riêng cho da nhạy cảm, sản phẩm làm đẹp cho nam giới,…

Chiến lược ở cấp chức năng

• Chiến lược R&D (Nghiên cứu & phát triển): Định hướng cho hoạt động nghiên cứu công nghệ, cải tiến sản phẩm, xây dựng nền tảng cạnh tranh bằng đổi mới sáng tạo. Đây là chiến lược then chốt trong các ngành có tốc độ phát triển nhanh như mỹ phẩm, công nghệ sinh học, chăm sóc cá nhân,…
• Chiến lược nhân sự: Tập trung vào các vấn đề về tuyển dụng, đào tạo, giữ chân nhân tài và phát triển nguồn nhân lực. Một chiến lược nhân sự hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng đội ngũ gắn kết, có năng lực và đồng hành cùng tầm nhìn dài hạn.

Quy trình quản trị chiến lược hiệu quả

Quản trị chiến lược không đơn thuần là một quy trình mang tính hệ thống và logic, giúp doanh nghiệp xác định mục tiêu, tổ chức thực hiện và không ngừng điều chỉnh để đạt được hiệu quả tối ưu. Một quy trình quản trị chiến lược hiệu quả thường gồm 4 bước cơ bản sau:

Nghiên cứu, phân tích tình hình thực tế

Đây là bước nền tảng quan trọng, giúp doanh nghiệp hiểu rõ vị thế hiện tại của mình cũng như môi trường xung quanh. Các nhà quản trị cần phân tích cả yếu tố bên trong (nguồn lực, năng lực sản xuất, hệ thống quản trị,…) và yếu tố bên ngoài (kinh tế, chính trị, xã hội, công nghệ, pháp luật,…).

Phân tích SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) có thể giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và rủi ro mà doanh nghiệp đang hoặc sẽ đối mặt. Dựa trên số liệu cụ thể và phân tích khách quan sẽ giúp quá trình lập chiến lược mang tính thực tiễn cao hơn.

Lập chiến lược

Dựa trên dữ liệu phân tích, doanh nghiệp bắt đầu xây dựng chiến lược phù hợp với tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu dài hạn của mình. Chiến lược được lập ra phải đảm bảo tính khả thi, phản ánh đúng năng lực nội tại và phù hợp với xu hướng thị trường hiện tại.

Thực thi chiến lược

Thực thi là giai đoạn chuyển đổi từ kế hoạch sang hành động cụ thể. Ở bước này, doanh nghiệp cần thiết kế lại bộ máy tổ chức nếu cần, phân bổ nguồn lực (nhân lực, tài chính, thời gian), xây dựng hệ thống quy trình và ra quyết định linh hoạt.

Sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban, cùng với vai trò điều phối của cấp lãnh đạo là yếu tố quyết định thành công của bước này.

Đánh giá và điều chỉnh

Bước cuối cùng trong quy trình là theo dõi tiến độ thực hiện và đánh giá kết quả. Doanh nghiệp cần xác định các chỉ số đo lường hiệu suất (KPIs), so sánh kết quả thực tế với mục tiêu ban đầu và thực hiện điều chỉnh nếu cần thiết.

Việc đánh giá không chỉ giúp phát hiện sai lệch kịp thời, mà còn giúp tổ chức học hỏi và cải tiến liên tục, đảm bảo chiến lược luôn phù hợp với biến động thực tế của thị trường.

Những sai lầm cần tránh khi quản trị chiến lược

Quản trị chiến lược là một quá trình phức tạp và đầy thách thức, đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng cao. Để đạt được hiệu quả tối ưu, doanh nghiệp cần nhận diện và tránh những sai lầm phổ biến dưới đây:

Thiếu tầm nhìn rõ ràng và sứ mệnh không cụ thể

Một trong những sai lầm lớn nhất là thiếu một tầm nhìn rõ ràng về nơi doanh nghiệp muốn đến trong tương lai và một sứ mệnh cụ thể về lý do tồn tại của mình.

Khi không có định hướng rõ ràng, các quyết định chiến lược dễ trở nên chắp vá, thiếu nhất quán, dẫn đến lãng phí nguồn lực và không đạt được mục tiêu mong muốn.

Bỏ qua phân tích môi trường (nội và ngoại)

Nhiều doanh nghiệp mắc sai lầm khi xây dựng chiến lược mà không tiến hành phân tích kỹ lưỡng môi trường bên ngoài (cơ hội, thách thức, đối thủ cạnh tranh, xu hướng thị trường) và môi trường bên trong (điểm mạnh, điểm yếu, năng lực cốt lõi).

Điều này dẫn đến các chiến lược không phù hợp với thực tế, hoặc không tận dụng được các lợi thế sẵn có, hoặc không đối phó được với rủi ro tiềm ẩn.

Tập trung quá nhiều vào kế hoạch mà bỏ quên thực thi

Một chiến lược dù hay đến mấy cũng sẽ vô nghĩa nếu không được thực thi hiệu quả. Sai lầm phổ biến là dành quá nhiều thời gian và công sức vào việc lập kế hoạch mà không chú trọng đến các bước triển khai, phân công trách nhiệm, và theo dõi tiến độ. Thiếu sự kết nối giữa hoạch định và thực thi sẽ khiến chiến lược chỉ nằm trên giấy.

Thiếu sự tham gia của các cấp quản lý và nhân viên

Quản trị chiến lược không chỉ là việc của ban lãnh đạo cấp cao. Nếu các cấp quản lý trung gian và nhân viên không được tham gia vào quá trình xây dựng và triển khai chiến lược, họ sẽ thiếu sự hiểu biết, cam kết và động lực để thực hiện. Điều này có thể dẫn đến sự kháng cự, thiếu hợp tác và giảm hiệu quả chung.

Quá cứng nhắc và không linh hoạt

Thị trường luôn thay đổi, và một chiến lược được xây dựng hôm nay có thể không còn phù hợp vào ngày mai. Sai lầm là khi doanh nghiệp quá cứng nhắc với chiến lược ban đầu, không sẵn sàng điều chỉnh hoặc thay đổi khi có những biến động bất ngờ từ môi trường bên ngoài hoặc khi chiến lược không còn hiệu quả. Thiếu linh hoạt sẽ khiến doanh nghiệp bị tụt hậu.

Không đặt ra các chỉ số đo lường (KPIs) rõ ràng

Để biết chiến lược có đang đi đúng hướng hay không, cần phải có các chỉ số đo lường hiệu suất (KPIs) rõ ràng và cụ thể. Sai lầm thường gặp là không thiết lập KPIs, hoặc KPIs quá chung chung, không thể định lượng được. Điều này khiến việc theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chiến lược trở nên khó khăn.

Phân bổ nguồn lực không hiệu quả

Ngay cả khi có chiến lược tốt, nhưng nếu nguồn lực (tài chính, nhân lực, công nghệ) không được phân bổ một cách hợp lý để hỗ trợ các mục tiêu chiến lược, thì việc thực thi sẽ gặp trở ngại.

Sai lầm là phân bổ nguồn lực dàn trải, không tập trung vào các ưu tiên chiến lược, dẫn đến lãng phí và không đạt được hiệu quả mong muốn.

Thiếu văn hóa hỗ trợ chiến lược

Một văn hóa doanh nghiệp không khuyến khích sự đổi mới, chấp nhận rủi ro, hoặc không có sự cộng tác có thể cản trở việc thực thi chiến lược. Nếu văn hóa tổ chức không phù hợp với định hướng chiến lược, dù chiến lược có tốt đến mấy cũng khó có thể thành công.

Câu hỏi thường gặp về quản trị chiến lược

Quản trị chiến lược khác gì với lập kế hoạch chiến lược?
Lập kế hoạch chiến lược là một phần trong quản trị chiến lược – tập trung vào việc xác định mục tiêu và xây dựng lộ trình phát triển.

Trong khi đó, quản trị chiến lược bao gồm toàn bộ quá trình từ phân tích, hoạch định, triển khai đến giám sát và điều chỉnh chiến lược, đảm bảo chiến lược được thực thi hiệu quả và thích ứng với sự thay đổi.

Doanh nghiệp nhỏ có cần quản trị chiến lược không?

Có. Dù quy mô nhỏ, doanh nghiệp vẫn cần chiến lược rõ ràng để phát triển bền vững, phân bổ nguồn lực hợp lý và tránh rơi vào tình trạng bị động trước thị trường.

Làm thế nào để theo dõi và đánh giá chiến lược hiệu quả?

Doanh nghiệp nên thiết lập hệ thống KPIs cụ thể, định kỳ so sánh kết quả thực tế với mục tiêu và kịp thời điều chỉnh nếu phát sinh sai lệch hoặc thay đổi môi trường kinh doanh.

Quản trị chiến lược không chỉ dành cho những tập đoàn lớn mà còn là yếu tố quan trọng với mọi doanh nghiệp, từ spa nhỏ đến hệ thống phân phối mỹ phẩm toàn quốc. Khi được triển khai đúng cách, quản trị chiến lược giúp doanh nghiệp chủ động trước thách thức, nắm bắt cơ hội và phát triển bền vững. Hãy bắt đầu từ việc xây dựng chiến lược phù hợp với tầm nhìn và nguồn lực của chính bạn.